Από τις εκδόσεις "Ι.Σιδέρης" κυκλοφορεί το βιβλίο: "Ο Τραγικός Καθρέφτης" του Γιάγκου Ανδρεάδη. Λίγα λόγια για το βιβλίο: 'Ο Τραγικός Καθρέφτης' είναι μια έκφραση που χρησιμοποίησαν σε θεατρικά έργα τους οι κορυφαίοι ελισαβετιανοί δημιουργοί Σαίξπηρ και Μάρλοου, για να δηλώσουν ότι το θέατρο, στις κορυφαίες του στιγμές, δεν αντιγράφει παθητικά την ζωή, αλλά την ερμηνεύει και την αλλάζει. Αναφερόμενη στο αρχαίο ελληνικό δράμα, και ιδιαίτερα στην τραγωδία η ίδια έννοια θέτει μια σειρά από κεντρικά ερωτήματα: Πώς και πόσο μπορεί το θέατρο των Ελλήνων και κάθε σημαντικό θέατρο να ζήσουν και να εμπνεύσουν σε μια ώρα δεινής όχι μόνον οικονομικής, αλλά και πολιτισμικής γενικότερα κρίσης, που πλήττει με ιδιαίτερη αγριότητα την πατρίδα μας; Τι κινδύνους περικλείει το να μένει ο κόσμος μας ορφανός από σημαντικές παραστάσεις τραγωδίας σε μια στιγμή όπου οι καθημερινές τραγωδίες πλήττουν τη ζωή του τόπου μας και του πλανήτη; Πόσο σημαντικό είναι, σε μια ώρα που ο νεοφιλελευθερισμός ισοπεδώνει και πλαστογραφεί τα πάντα και φυσικά το θέατρο, να μελετήσουμε και να εμβαθύνουμε στους κώδικες που ανέδειξε η ελληνική Σχολή παραστάσεων αρχαίου Δράματος με μια σειρά από διάνοιες όπως ο Ροντήρης, ο Μινωτής, ο Κουν, ο Βολανάκης και άλλοι; Ποια είναι η σχέση αυτής της σχολής με την διαχρονική άυλη κληρονομιά του χώρου μας, δρώμενα, δημοτικά τραγούδια, λαϊκό θέατρο, στην Ελλάδα και ευρύτερα την Μεσόγειο, και με τα αρχαία τραγικά κείμενα, που αποτελούν κρυπτογραφημένες σκηνοθεσίες; Ποια είναι η βαθύτερη σχέση των μεγάλων εκπροσώπων του θεατρικού μοντερνισμού, όπως ο Μπρεχτ και ο Αρτώ, με το κλασικό θέατρο και ειδικά την τραγωδία; Και ποιες, τελικά, οι προοπτικές για τους σημερινούς δημιουργούς, ιδιαίτερα τους νέους που, μέσα σε μύριες δυσκολίες, αναμετρώνται με το τραγικό είδος; Καρπός και προέκταση τεσσάρων χρόνων λειτουργίας του Εργαστηρίου Αρχαίο Δράμα Πολιτισμός και Πολιτική 'Ο Τραγικός Καθρέφτης' απευθύνεται σε όλους όσοι, ως ερμηνευτές, δημιουργοί, επιστήμονες ή ακόμη αναγνώστες και θεατές, αγαπούν το θέατρο και αγωνιούν για την πορεία του.

http://www.politisonline.com/%ce%bf-%cf%84%cf%81%ce%b1%ce%b3%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b8%cf%81%ce%ad%cf%86%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%ba%cf%81%ce%af%cf%83%ce%b7%cf%82/

Φόνισσα, Αλ. Παπαδιαμάντης - διασκευή σε κόμικς της Ντ. Τσαρούχα

Φόνισσα, Αλ. Παπαδιαμάντης - διασκευή σε κόμικς της Ντ. Τσαρούχα

Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων Πολυτεχνείου 6,  10433  Αθήνα τηλ.: 210-5243434, fax: 210-5228231 e-mail: p-e-f@otenet.gr http://www.p-e-f.gr		Αθήνα, 30/11/2015                       Αριθμ.πρωτ.: 781
		ΠΡΟΣ: τους Τοπικούς Συνδέσμους Φιλολόγων                                Έδρες τους

      Αγαπητοί/τές συνάδελφοι,

      Η μεγάλη επιτυχία του τελευταίου Συνεδρίου μας στις Σέρρες υπαγορεύει τη  στήριξη του έργου της Π.Ε.Φ. από όλους τους φιλολόγους με την εγγραφή  ή την ανανέωση της εγγραφής  τους. Στις οικονομικές συγκυρίες που διανύουμε απειλείται ακόμη και η διακοπή έκδοσης των εντύπων μας (περιοδικού και σεμιναρίων). 

    Για το λόγο αυτό θεωρούμε ηθική υποχρέωση όλων των μελών των Τοπικών Συνδέσμων Φιλολόγων καθώς και των μελών των αντίστοιχων Διοικητικών Συμβουλίων να είναι μέλη και της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, ώστε, επιπρόσθετα, να ενημερώνονται και για τις επιστημονικές και άλλες δραστηριότητες της Ένωσης μέσω της ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ, συμμετέχοντας έτσι ενεργά σε όλες τις εκδηλώσεις της (ημερίδες, σεμινάρια, συνέδρια, δημοσιεύσεις).

    Ιδιαίτερα οι εισηγητές στις ημερίδες και τα συνέδρια , καθώς και όσοι αποστέλλουν κείμενα για έγκριση και δημοσίευση στη Φιλολογική, οφείλουν,για λόγους δεοντολογικούς, να είναι μέλη της ΠΕΦ.

    Ευελπιστούμε στην κατανόηση και ανταπόκρισή σας.

                                             Με συναδελφικούς χαιρετισμούς

     Ο Πρόεδρος                                                  Η Γενική Γραμματέας

               Αναστάσιος Αγγ. Στέφος                                            Γεωργία Χαριτίδου

42ο ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

ΣΕΡΡΕΣ, 12-14 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2015 

ΜΝΗΜΗ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΚΑΨΩΜΕΝΟΥ

​Με εξαιρετική επιτυχία διεξήχθη στις Σέρρες (Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο «Αστέρια»), από τις 12 ως τις 14 Νοεμβρίου 2015, το 42ο ετήσιο επιστημονικό συνέδριο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, με θέμα: Σοφοκλής, ο μεγάλος κλασικός της τραγωδίας.

​Το Συνέδριο οργανώθηκε σε συνεργασία με τον Τοπικό Σύνδεσμο Φιλολόγων Σερρών (Πρόεδρος η ακάματη Βασιλική (Σύλια) Ζέττα) και με τη συμπαράσταση της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών και του Δήμου Σερρών.

​Στο Συνέδριο συμμετείχαν φιλόλογοι καθηγητές (Στελέχη της Εκπαίδευσης, Σχολικοί Σύμβουλοι, Πρόεδροι και εκπρόσωποι των Τοπικών Συνδέσμων Φιλολόγων, Διευθυντές και Καθηγητές/τριες Γυμνασίου και Λυκείου) από όλη τη χώρα, καθώς και μεγάλη αντιπροσωπεία Κυπρίων φιλολόγων (Επιθεωρητών Φιλολογικών μαθημάτων, Διευθυντών και Καθηγητών, με επικεφαλής τον Πρόεδρο της ΟΕΛΜΕΚ και στενό συνεργάτη μας Δημήτρη Ταλιαδώρο), που ήλθαν από τη Μεγαλόνησο, την αγαπημένη μας Κύπρο, την πολύπαθη, τη θαλασσοφίλητη και μακαρία γη, όπου, κατά τον ποιητή, «το θαύμα λειτουργεί ακόμη».

​Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, το Συνέδριο ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του κλασικού φιλολόγου, παπυρολόγου, γλωσσολόγου και νεοελληνιστή Στυλιανού Καψωμένου (1907-1978), Καθηγητή της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 

​Το θέμα του Συνεδρίου ήταν ο Σοφοκλής (496-406 π.Χ.), από τους μεγαλύτερους τραγικούς ποιητές της Αρχαίας Ελλάδας, κατεξοχήν εκπρόσωπος του αθηναϊκού κλασικού ιδεώδους, που ανέδειξε την τραγωδία σε ύψιστο βαθμό αρμονικής τελειότητας. Ως δραματικός ποιητής συνέχισε και τελειοποίησε το ελληνικό δράμα, όπως το συνέλαβε και το ολοκλήρωσε ο Αισχύλος. Με τις 123 τραγωδίες του, από τις οποίες διασώθηκαν μόνο εφτά, ένα σατυρικό δράμα και αρκετά αποσπάσματα (fragmenta), αποκάλυψε το ηθικό μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης και η δραματική τέχνη, με το μελίρρυτον ύφος και την απόλυτη ψυχολογική ακρίβεια, έφτασε στο απόγειό της. Οι τραγωδίες του, με χαρακτήρα ανθρωποκεντρικό, είναι διαχρονικές και επίκαιρες σε κάθε εποχή.

​Η θεματική, κατανεμημένη σε έξι ενότητες, αναφερόταν στην εποχή του Σοφοκλή και στα χαρακτηριστικά της δραματικής του τέχνης, στην πολιτική του σκέψη, στο ρόλο του Χορού στις τραγωδίες του, στη μορφωτική αξία του έργου και στη διαχρονική του επίδραση (ελληνική και ευρωπαϊκή λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος, εικαστικές τέχνες, μεταφράσεις κ.ά.).

​Η έναρξη των εργασιών έγινε από την οικοδέσποινα κα Σύλια Ζέττα, Πρόεδρο του Τοπικού Συνδέσμου Φιλολόγων· ακολούθησαν η εισαγωγική ομιλία του Προέδρου της ΠΕΦ Αναστασίου Στέφου και οι χαιρετισμοί από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σερρών και Νιγρίτας κ.κ. Θεολόγο, τους εκπροσώπους του Περιφερειακού Διευθυντή Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης Κεντρικής Μακεδονίας και του Αντιπεριφερειάρχη Περιφερειακής Ενότητας Σερρών, του Δημάρχου Σερρών Πέτρου Αγγελίδη και του Προέδρου του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων Δημητρίου Ταλιαδώρου.

​Ανακοινώθηκαν 63 εισηγήσεις από πανεπιστημιακούς Καθηγητές, Σχολικούς Συμβούλους, καθηγητές Β/θμιας Εκπαίδευσης, αλλά και νέους φιλολόγους, οι οποίοι ανέλυσαν, σε όλες τις εκφάνσεις, τις ποικίλες πτυχές του σοφόκλειου έργου, σε 14 συνεδρίες (ολομέλεια και παράλληλες), με εναρκτήρια υπό την προεδρία του Ιωάννη Καζάζη, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η συνόψιση των εργασιών έγινε από τον Μανώλη Στεργιούλη, Σχολικό Σύμβουλο και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου.

​Οι εργασίες του Συνεδρίου πλαισιώθηκαν από ποικίλες μουσικές εκδηλώσεις: της φιλολόγου Ζωής Ψαρρά, «Ιχνηλατώντας την ποίηση της μουσικής», του Τοπικού Λαογραφικού Ομίλου, με χορούς των ντόπιων κατοίκων Σερρών, «Ένα χοροστάσι στας Σέρρας» και από το Μουσικό Σχολείο Σερρών, «Αποχαιρετισμός με νότες».

​Την Κυριακή, 15 Νοεμβρίου, οι σύνεδροι επισκέφθηκαν, με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Φιλολόγων Σερρών, την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, του 13ου αιώνα, όπου ξεναγήθηκαν από τον Γιώργο Κράια, δ.φ., τον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης και το εξαίρετο Μουσείο.

​Η Π.Ε.Φ. ευχαριστεί θερμότατα τους τοπικούς φορείς του νομού Σερρών για την ηθική και υλική συμπαράστασή τους· ιδιαίτερα, όμως, ευχαριστεί το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσου Φιλολόγων Σερρών για την άρτια και άψογη οργάνωση και για την εγκάρδια και ζεστή φιλοξενία, που πιστοποιεί περίτρανα τη φιλόξενη διάθεση του μακεδονικού λαού, γενικότερα, και του σερραϊκού κόσμου, ειδικότερα. Ιδιαίτερα, όμως, ευχαριστούμε και συγχαίρουμε ab imo pectore τη δραστήρια Πρόεδρο Σύλια Ζέττα, ψυχή του Συνεδρίου, η οποία, δίκην ὀτρηρῆς θεραπαινίδος, πρωτοστάτησε στην εξαιρετική οργάνωσή του και πρωτοστατεί αδιαλείπτως στην πολιτιστική και πνευματική προβολή του Συνδέσμου και της πόλης της.

Αναστάσιος Αγγ. Στέφος, δ.φ.

Πρόεδρος της Π.Ε.Φ.

Π.Ε.Φ. – Ανακοίνωση – Καταγγελία για την υποβάθμιση των φιλολογικών μαθημάτων στη Δ.Ε. 

Η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, ως εκπρόσωπος του φιλολογικού κόσμου της χώρας διαμαρτύρεται έντονα και καταγγέλλει εμφατικά τις βεβιασμένες, άστοχες και εμβαλωματικές αποφάσεις, που έχουν εξαγγελθεί πρόσφατα και ήδη εφαρμόζονται από το Υπουργείο Παιδείας και οι οποίες συνεχίζουν την επί διετία υποβάθμιση και συρρίκνωση όλων των φιλολογικών μαθημάτων (Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία, Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία) στο πρόγραμμα σπουδών του Γυμνασίου και του Λυκείου. Τόσο το αναλυτικό πρόγραμμα όσο και το ωρολόγιο πρόγραμμα των κύριων και καίριων αυτών μαθημάτων υφίστανται πρόχειρες και αστόχαστες μεταβολές με τη μείωση των ωρών διδασκαλίας τους, την περικοπή σημαντικών διδακτικών κειμένων και την ανάθεση διδασκαλίας τους σε καθηγητές άσχετων ειδικοτήτων. Συγκεκριμένα: Καταγγέλλουμε ως άκριτη και εσφαλμένη την αφαίρεση της διδασκαλίας του «Επιταφίου Λόγου» του Περικλή από την Γ΄ Λυκείου, ένα μνημειώδες κείμενο του αρχαιοελληνικού λόγου, από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας Λογοτεχνίας που γαλούχησε γενιές ολόκληρες μαθητών, ακόμη και στα χρόνια της δικτατορίας και, επιπρόσθετα, διδάσκεται σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.       Καταγγέλλουμε ως άστοχη και ανυποστήρικτη την ανάθεση διδασκαλίας της Ιστορίας σε καθηγητές μη φιλολόγους και ανεπαρκείς για το έργο αυτό, όπως, επίσης κρίνουμε άτοπη και αντιεπιστημονική την πρόσφατη διάκριση της Τοπικής από την Γενική Ιστορία και την ένταξή της στις «βιωματικές δραστηριότητες». Η Ιστορία είναι ολιστική επιστήμη και είναι ανάγκη να διδάσκεται από τους φιλολόγους καθηγητές, καθώς ο διδακτικός κατακερματισμός της υποβαθμίζει τόσο τη σημασία όσο και το μορφωτικό ρόλο του μαθήματος.       Καταγγέλλουμε ως αυθαίρετη και αδικαιολόγητη τη συρρίκνωση του μαθήματος της Λογοτεχνίας σε μία διδακτική ώρα στην Γ΄ Λυκείου, πράγμα που έχει ως συνέπεια αφενός τη στέρηση των μαθητών από το ευρύτατο φάσμα ιδεών, αξιών και συναισθημάτων που καλλιεργούνται και μεταδίδονται μέσω των λογοτεχνικών κειμένων και αφετέρου την απουσία της σημαντικής, πέραν της μορφωτικής, κοινωνικής ευαισθητοποίησης των μαθητών, την οποία προσφέρει η μελέτη της λογοτεχνίας.      Θεωρούμε ότι καμία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν μπορεί να επιτευχθεί   αποτελεσματικά χωρίς το στέρεο, παιδευτικό και ανθρωπιστικό υπόβαθρο όλων των φιλολογικών μαθημάτων που οικοδομούν τη γλωσσική συγκρότηση, την ιστορική συνείδηση, τη λογοτεχνική ευαισθησία και την πολιτισμική εμπειρία των νέων ανθρώπων. Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, είναι απαραίτητη μια λελογισμένη και προσεκτική στάση αποτίμησης των θεμελιωδών εκπαιδευτικών και μορφωτικών αναγκών. Και επειδή, όπως υποστηρίζει ο Αριστοτέλης, «η τύχη των κρατών εξαρτάται, κατά βάση, από την εκπαίδευση των νέων», οι ιθύνοντες δεν θα πρέπει να ξεχνούν ότι ο Πολιτισμός, η Γλώσσα, η Λογοτεχνία, η Ιστορία δεν είναι τυχαία ανθρώπινα δημιουργήματα, αλλά επινοήθηκαν από τους ανθρώπους, για να δώσουν έκφραση και λύση σε προβλήματα ή ανάγκες της υλικής και πνευματικής ζωής τους. Για να έχουμε, λοιπόν, μιαν εκπαίδευση που μπορεί να οδηγήσει σε «πληρέστερη και δημοκρατική παιδεία» είναι ανάγκη να την θεμελιώσουμε στα κεκτημένα πολιτισμικά και πολιτιστικά μας εφόδια, και αυτό είναι το αίτημα μιας προοδευτικής και δημοκρατικής εκπαίδευσης, αφού πάντα ο καλλιεργημένος άνθρωπος και ο υπεύθυνος πολίτης θα ορίζονται με αναφορά στην κλασική παιδεία και τη γνώση που απέκτησαν.      Για όλους τους παραπάνω λόγους η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, εκπροσωπώντας τους φιλολόγους καθηγητές όλης της χώρας, καλεί τον Υπουργό  Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και όλους τους συναρμοδίους για την Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση να αναθεωρήσουν τις σχετικές με τα φιλολογικά μαθήματα αποφάσεις τους και να αποδώσουν σ’ αυτά την κεντρική θέση που πρέπει να έχουν στο Πρόγραμμα Σπουδών, ώστε να επιτελούν λυσιτελώς τον ουσιαστικό μορφωτικό ρόλο τους. Για το Διοικητικό Συμβούλιο 

Ο Πρόεδρος                                                                                    Η Γενική Γραμματέας
                                                                                                            Γεωργία Χαριτίδου
Αναστάσιος Αγγ. Στέφος 

ΑΓΑΠΗΤΟΙ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ,
ΣΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ ΤΟΥ Σ.ΦΙ.Ν.ΠΟΥ
ΔΙΕΝΕΡΓΗΘΗΚΑΝ ΣΤΙΣ 31/10/2015 ΣΤΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ 1ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΚΑΙ ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ  ΝΑ ΣΤΗΡΙΖΕΤΕ ΤΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΜΕ ΤΙΣ ΙΔΕΕΣ, 
 ΤΙΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΑΣ.
Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΠΟΠΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΟΠΩΣ ΠΡΟΕΚΥΨΕ
ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝ ΕΙΝΑΙ :
 
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
 
ΔΡΟΓΓΙΤΗ ΜΑΡΙΑ (ΠΡΟΕΔΡΟΣ) 
ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ (ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ BLOG KAI FACEBOOK)
ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ)
ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ -ΞΑΝΘΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ (ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ)
ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ (ΤΑΜΙΑΣ -ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ BLOG)
ΣΤΑΥΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΘΥΜΙΑ (ΕΙΔΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ)
ΦΛΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (ΕΦΟΡΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ)

ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
 
ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΛΙΝΤΑ (ΠΡΟΕΔΡΟΣ)
ΤΣΑΟΥΣΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ)
ΛΙΑΤΣΟΥ ΜΕΛΠΩ (ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ)  

Παναγιώτης Γεωργουδής

Μείζον πολιτικό και πνευματικό γεγονός στην πόλη του Ηρακλείου αποτέλεσε η εκδήλωση που οργάνωσε «Η Εφημερίδα των Συντακτών» προς τιμήν του πνευματικού ανθρώπου και αγωνιστή της Αριστεράς, Γιάννη Μότσιου, στο Πολύκεντρο Νεολαίας του Δήμου Ηρακλείου την περασμένη Πέμπτη.

Ορθιοι επί τρεις ώρες οι περίπου 130 άνθρωποι κρέμονταν από τα χείλη του χειμαρρώδους ομιλητή, συμπυκνωτή σημαντικών πτυχών της Νεοελληνικής Ιστορίας, ο οποίος μίλησε για την «Απήχηση της Ελληνικής Λογοτεχνίας στη Ρωσία».

Τα καυτά πολιτικά ζητήματα της Αριστεράς και του πολιτικού κινήματος, οι συγκρούσεις του στο Πανεπιστήμιο, με τον ΔΟΛ, ο Εμφύλιος, το πολιτικό μέλλον και πολλά άλλα θέματα μπήκαν σε συζήτηση.

Απήγγειλαν ποιήματά του οι Ελένη Γιαμαλάκη, Θόδωρος Κόττας, ενώ συνόδευσε εκπληκτικά στο πιάνο η Λίλη Δάκα.

Την εκδήλωση άνοιξε ο υπουργός Ερευνας και Καινοτομίας Κώστας Φωτάκης, ο οποίος αναφέρθηκε στο νεανικό «σφρίγος του σύντροφου Μότσιου, το οποίο αποτελεί πηγή έμπνευσης για τις δύσκολες στιγμές που διέρχεται η χώρα».

Ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Χρήστος Χατζηιωσήφ, σε μια συγκινητική επιστολή του, που ανέγνωσε ο αφηγητής Θόδωρος Κόττας, τόνισε μεταξύ των άλλων:

«Νιώθω μέσα από τους στίχους του τον αγέρα της δημοτικής ποίησης, την ορμή του νέου αντάρτη, τη νοσταλγία του εξόριστου, την αναφορά στη μάνα. Αυτά είναι τα στοιχεία που κάνουν την ποίηση του Μότσιου να μου φαίνεται γνήσια και να μου μιλά.

»Αλλά μήπως τη διαβάζω σαν άμουσος ιστορικός, μήπως δεν μπορώ δηλαδή να την ξεχωρίσω από τα λίγα που ξέρω για τη ζωή του και από αυτά που προδίδει η θωριά του; Αλλά, από την άλλη, αν η ποίηση αποτελεί μετουσίωση των εμπειριών της ζωής, των σχεδίων και των επιθυμιών μας, πώς μπορώ να την αποσπάσω από τη ζωή του έφηβου που μεγαλώνει μέσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο η πολιτική στράτευση στο κομμουνιστικό κίνημα είχε μπολιαστεί πάνω σε μια μακραίωνη παράδοση αγώνων για τη λευτεριά;»

«Βόμβες ναπάλμ και ποίηση»

 

Ο ποιητής και δημοσιογράφος της «Εφημερίδας των Συντακτών» Παναγιώτης Γεωργουδής μίλησε για τον καθολικό άνθρωπο Μότσιο που στοχεύει στην κοινωνική απελευθέρωση και τον «Συμπαντικό Ερωτα, εξαγνίζοντας ακόμα και τις βόμβες ναπάλμ σε ποίηση».

Ο Γιάννης Μότσιος στο λογοτεχνικό μέρος ανέλυσε τη μεγάλη ανταπόκριση που βρήκαν στον ρωσικό λαό οι μεταφράσεις του πάνω στον Νίκο Καζαντζάκη -ένα μυθιστόρημα σε έναν μήνα πούλησε 150.000 αντίτυπα-, στον Παλαμά, στον Σολωμό, στον Βάρναλη κ.λπ.

Ιδιαίτερη εντύπωση προξένησε η αναφορά του στην πρώτη μετάφραση που πραγματοποίησε ο Μ. Ταρκόφσκι, πατέρας του διάσημου σκηνοθέτη, στον ύμνο προς την Ελευθερία του Σολωμού.

Στη συνέχεια οι ερωτήσεις των παρευρισκομένων στράφηκαν στα εκρηκτικά γεγονότα της εποχής του.

Ο ομιλητής είπε για τη βαθιά φιλία του με τον Μάρκο Βαφειάδη, τη μαγνητοφώνηση των απομνημονευμάτων του που έκανε στη Μόσχα παρακολουθούμενος από πράκτορες της Κα Γκε Μπε και τη διάλυση της φιλίας τους όταν ο στρατηγός του ΕΛΑΣ ήρθε στην Ελλάδα, πέρασε στο ΠΑΣΟΚ και του έστειλε εξώδικο να πάρει τα απομνημονεύματα πίσω, αλλά ο ίδιος τα έχωσε στη γη και δεν ενέδωσε στον εκβιασμό.

Από την Αντίσταση, τον Εμφύλιο στον Γράμμο, που ήταν στην πρώτη γραμμή, αναφέρθηκε στα γεγονότα της Τασκένδης αποκαλύπτοντας άγνωστες προσωπικές και πολιτικές πλευρές του ΚΚΕ μετά τη διάσπαση.

Αποκαλυπτικός ήταν επίσης για τις επιθέσεις που δέχτηκε από τις κλίκες στο ελληνικό πανεπιστήμιο, διότι ως αυτόνομη προσωπικότητα δεν ήθελε να ενταχθεί πουθενά, μέχρι που τον έδιωξαν για τρία χρόνια από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων όπου και ξαναγύρισε δικαστικά.

Γιάννης Ρίτσος, “Ημερολόγιο μιας εβδομάδας” του Πολυτεχνείου (επιμέλεια-επίμετρο: Μάνος Ορφανουδάκης)

ΝΟΕ 17

Κατηγορία: Αναγνώσεις, Ραδιόφωνο Ποιείν, καταχώρηση από: Σπύρος Αραβανής

Ακούστε τον Γιάννη Ρίτσο να διαβάζει το ποίημα ΕΔΩ (ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ)

(μουσική: Νότης Μαυρουδής)

ΑΘΗΝΑ 16 Νοεμβρίου 1973
Ωραία παιδιά με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια
ωραία παιδιά δικά μας με τη μεγάλη θλίψη των ανδρείων
αψήφιστοι, όρθιοι στα Προπύλαια στον πέτρινο αέρα, έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι
πως μεγαλώνει το μπόι, το βήμα κι η παλάμη του ανθρώπου

17 Νοεμβρίου
Βαριά σιωπή διάτρητη απ΄τους πυροβολισμούς, πικρή πολιτεία,
αίμα, φωτιά, η πεσμένη πόρτα, ο καπνός, το ξύδι,
ποιός θα πει περιμένω μέσα απ το μέσα μαύρο.
Μικροί σχοινοβάτες με τα μεγάλα παπούτσια μ΄έναν επίδεσμο φωτιά στο κούτελο,
 κόκκινο σύρμα, κόκκινο πουλί και το μοναχικό σκυλί στ΄ αποκλεισμένα προάστια
 ενώ χαράζει η χλωμότερη μέρα πίσω απ΄τα καπνισμένα αγάλματα
κι ακούγεται ακόμη η τελευταία κραυγή διαλυμένη στις λεωφόρους
 πάνω απ΄τα τανκς  μέσα στους σκόρπιους  πυροβολισμούς..
Πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε; πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε;

ΚΑΛΑΜΟΣ  18 Νοεμβρίου
Ηλιόλουστη μέρα. Κάλαμος.
Η θάλασσα, σπουργίτια στον ελαιώνα
Κάλεσμα. Πρόκληση. Κάλλος. Μακρινή προδομένη μακαριότητα
α εσύ δραπέτη λιποτάκτη κρυμμένε ανάμεσα στ΄ αγάλματα, πίσω απ΄τ΄ αγάλματα
μέσα στ΄αγάλματα, αγάλματα κούφια χωρίς χέρια, χωρίς πέος, χωρίς αμπελόφυλλα
αρνήσου, αρνήσου, όχι να ξεχαστείς και να ξεχάσεις το δένδρο το πουλί το γαλάζιο
αμαρτία, αμαρτία, πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε εσείς, ο ίδιος ο έρωτας
κι ο έρωτας αμαρτία, Ελένη, Μάρω, Ηλέκτρα, Δήμητρα, παιδιά μας, τα παιδιά μας
πόσες γενιές παιδιά μας σε αδιαίρετο χρόνο χωρίς χρόνο
στα στάχυα και στα σύρματα στη γραφομηχανή, στον τηλεβόα
έρωτές μας, παιδιά μας,σκοτωμένα παιδιά μας, έρωτές μας
Για τίποτε άλλο να μην έχουμε μάτια παρά μόνο για σας.  Τιποτ΄άλλο.
Ω! ανήμπορο ποίημα, ανήμπορο, ανήμπορο, ατελέσφορο
επάνω από δύο στίχους σταυρωμένους σταυρώνω τα χέρια και σωπαίνω
βράχος, το μέγα κόκκινο, δεύτερη πόρτα, πέμπτη πόρτα κι η δωδέκατη κλεισμένη
χτύπημα της γροθιάς στον τοίχο χτύπημα της πέτρας στην πέτρα
-μ΄ακούς;  άκουσέ με, εγώ σ΄ακούω,
δύο σιωπές κάνουν μια φωνή κι ένα μεγάλο τεντωμένο χέρι.

ΑΘΗΝΑ 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Με τους αγκώνες στηριγμένους στην ποίηση, με τα μάτια κλεισμένα στις παλάμες
ακούω τη φωτιά. Ανεβαίνει. Σκοτωμένοι επί τόπου μπροστά στο παράνομο μικρόφωνο
κι η φωνή τους ακόμα.. - Αδέρφια, αδέρφια, πάνω απ΄το αίμα τους, με το αίμα τους
πάνω από την  αγρυπνισμένη Αθήνα
Πως μπορείτε λοιπόν; Πως μπορείτε;

20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Μάζεψαν τα οδοφράγματα, πλύναν τα αίματα, τα μισά παιδιά πήγαν σχολείο
οι γυναίκες βγήκαν για ψώνια, στη γωνιά ένα καμένο αυτοκίνητο
πλύναν τα ρούχα τ΄απλώσαν στις ταράτσες μυστικά-μυστικά μη φανούνε σαν άλλες σημαίες
κλειστά νοικοκυριά, το κρεμμύδι, η πατάτα, το λάδι
το αλάτι χυμένο στο δρόμο το ίδιο και τ΄αλεύρι,
μες στο ψυγείο το κόκκινο πουλί μ΄όλα του τα φτερά
Απ΄το θάνατο αρχίζουμε - έτσι έλεγε- απ΄το θάνατο αρχίζουμε πάλι
επάνω από τη μεγάλη γκρεμισμένη σκάλα
“τι να κάνουμε -είπε- να ξεχαστούμε; θα ξεχάσουμε πάλι;
Σκεπασμένοι στην τρύπια κουβέρτα ως πάνω στα μάτια
λίγο λίγο θα βγάλεις το ΄να πόδι δοκιμάζοντας τον αέρα τη σιωπή το σκοτάδι
αργότερα τα χέρια, τελευταίο το κεφάλι.
 Απέναντι η καρέκλα, τα τσιγάρα τα σπίρτα και το φως κολλημένο στον τοίχο
 μια τεράστια κίτρινη αφίσα
Ώρα μεγάλη! ώρα σκληρή! ώρα αδειασμένη απ΄την δειλή μακροθυμία των στίχων
εδώ ό,τι πια θα πει θα ΄ναι το αίμα
Ω! κακόφημη ζωή ληστεμένη

22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Αργά που μεγαλώνει το μαχαίρι, αυτός που σιωπεί
δεν είναι που δεν έχει τίποτα να πει
δεν είναι τα δώδεκα καρφιά στον τοίχο,  η ακρίδα στο ποτήρι
είναι που περιμένει να ξεσφίξουν τα σαγόνια του

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας» του Πολυτεχνείου γράφτηκε από τον Γιάννη Ρίτσο τις ημέρες των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973.

Η 15 Νοέμβρη θα βρει τον Ρίτσο στις πρώτες γραμμές της μεγάλης διαδήλωσης που ξεκίνησε από το Πολυτεχνείο και έφτασε ως την πλατεία Κλαυθμώνος. Η διαδήλωση θα διαλυθεί από την αστυνομία με βία με τον Ποιητή να μπλοκάρεται ανάμεσα στους φράχτες που έχει στήσει η αστυνομία αλλά δεν θα χτυπηθεί. Ίσως τον αναγνώρισαν και τον σεβάστηκαν. Διαφεύγει και βρίσκει καταφύγιο στα τότε γραφεία του εκδοτικού οίκου Κέδρος σε μια στοά (Πανεπιστημίου και Χαριλάου Τρικούπη). Το ίδιο βράδυ κλείνει η Πατησίων από διαδηλωτές.

Στις 16 Νοεμβρίου επισκέπτεται το σπίτι της Νανάς Καλιανέση όπου ακούν τον παράνομο ερασιτεχνικό σταθμό που έχει στηθεί στον ΕΜΠ των «Ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων.» Με ρίγη συγκίνησης συνεχίζει την ακρόαση στο σπίτι του, έχει ξεκινήσει η επίθεση στους συγκεντρωμένους με δακρυγόνα και έπειτα με σφαίρες.. κατεβαίνουν τα τανκς.. ένα από αυτά γκρεμίζει την πύλη.. παντού νεκροί και τραυματίες..

Ο Ποιητής με δάκρυα στα μάτια φεύγει για τον Κάλαμο.. εν θερμώ έχει ήδη ξεκινήσει το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας»..

Πηγές: 

“Γιάννης Ρίτσος, Ένα σχεδίασμα βιογραφίας' της Αγγελικής Κώττη, Ελληνικά γράμματα (2009)

http://many-books.blogspot.com/ της Αγγελικής Κώττη

"Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα..."

                            ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
 Χαιρετισμοί.

 Εισαγωγή: Τα μικρά και τα μεγάλα «ΟΧΙ». (Μ. Δρογγίτη)

 Εργοβιογραφία Μανόλη Αναγνωστάκη. (Ε. Σταυρογιαννοπούλου-Π. Φλωροπούλου)

 Βιογραφικό σημείωμα

 Το πρώτο ξεκίνημα

 Ο κύκλος των Εποχών

 Συνέχειες. Τα χρόνια της διάψευσης.

 «Κι όμως η μυρωδιά της χυμένη παντού…»: Η γυναικεία παρουσία στην ποίηση του Αναγνωστάκη.

(Κ. Δημόπουλος)

 Περιθώρια και Υστερόγραφα. (Ε. Αδαμοπούλου)

 Κριτικές παρεμβάσεις και αντιδογματισμός. (Α. Ξάνθη-Λαμπροπούλου)

 Ποίηση της ήττας; (Π. Θεοδωροπούλου)

Ακούγονται μελοποιημένα τα ποιήματα: «Μιλώ», «Σκάκι», «Όταν μια άνοιξη», «Χάρης 1944», «Δρόμοι παλιοί».


“Τα ποιήματα (1941-1956) του Μανόλη Αναγνωστάκη είναι ένα από τα πιο

αντιπροσωπευτικά και πιο σπαραχτικά ντοκουμέντα μιας από τις πιο

απάνθρωπες εποχές της ιστορίας.

Στην ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη υπάρχει αυτό το ιδιαίτερο ρίγος που

χαρακτηρίζει την ποίηση. Ο βηματισμός της είναι στο ρυθμό των παραληρημάτων,

μέσα στο κλίμα υψηλού πυρετού. Τα στοιχεία της οδυνηρής ευαισθησίας, της πίκρας,

του σαρκασμού, της τρυφερότητας και της τραχύτητας, της αποκαρδίωσης και της

πίστης και του ονείρου, συμπλέκονται σπασμωδικά και ανακατωμένα. Υπάρχει κάτι το

ακατάστατο και ατημέλητο. Διαβάζοντας, κοντά στις εξαίσιες ποιητικές αποχρώσεις

είναι τόση η εσωτερική ένταση του τραγικού τόνου, που τις προσπερνάς, για να

φτάσεις ως το τέλος”. [Μανόλης  Λαμπρίδης (Κριτικός λογοτεχνίας), ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

ΤΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ, Νοέμβριος 1956].

                                   Εργογραφία του Μανόλη Αναγνωστάκη
(Πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι. Ποίηση

• Εποχές.  Με δύο σχέδια του Τάκη Αλεξανδρίδη. Θεσσαλονίκη, 1945.

• Εποχές 2. 1948.

• Εποχές 3. 1951.

• Η συνέχεια. 1954.

• Η συνέχεια 2.

• Η συνέχεια 3. 1962.

• Ο στόχος. 1970.

• Το περιθώριο ‘68-’69. Αθήνα, Πλειάς,1979.

• Υ.Γ. Αθήνα, 1983 (έκδοση εμπορίου, κανονική έκδοση 1992).

ΙΙ.Δοκίμια - Μελέτες - Άρθρα - Πεζά

• Υπέρ και κατά, τ.Α’-Β’. 1965.

• Αντιδογματικά. Αθήνα, Πλειάς, 1978.

• Τα συμπληρωματικά · Σημειώσεις κριτικής. Αθήνα, Στιγμή, 1985.

• Ο ποιητής Μανούσος  Φάσσης. Η ζωή και το έργο του. Μια πρώτη απόπειρα

κριτικής προσέγγισης. Αθήνα, Στιγμή, 1987.

• Η χαμηλή φωνή .Τα λυρικά μιας περασμένης εποχής στους παλιούς ρυθμούς. Μια

προσωπική ανθολογία του Μανώλη Αναγνωστάκη. Αθήνα, Νεφέλη, 1990.

    ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ -ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

      Αγαπητοί συνάδελφοι,
     Στις 31 Οκτωβρίου 2015 θα διενεργηθούν εκλογές για την ανάδειξη νέου Διοικητικού και Εποπτικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Φιλολόγων Ναυπακτίας. Όσοι συνάδελφοι επιθυμούν να είναι υποψήφιοι να επικοινωνήσουν στα παρακάτω τηλέφωνα έως την Παρασκευή 30/10/15. 
Τηλέφωνα επικοινωνίας
6945512620 Μαρία Δρογγίτη
6974864889 Κωνσταντίνος Δημόπουλος
Μπορείτε να επικοινωνήσετε και με τα άλλα μέλη του Δ.Σ.
Ο χώρος και η συγκεκριμένη ώρα διενέργειας των εκλογών θα ανακοινωθούν σύντομα.

              Η πρόεδρος                                         Η γενική γραμματέας
           Μαρία Δρογγίτη                                  Παρασκευή Θεοδωροπούλου

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ (1919- 1922)- ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΤΣΑΟΥΣΗ - Η Εισήγησή του στην παρουσίαση του έργου του Γ.Αθάνα "Εκστρατεία Σαγγαρείου: ένας δημοσιογραφικός αίνος και θρήνος"

 ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

 (1919- 1922)

                                  ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
του Βασίλη Τσαούση

Από την απόβαση του 1919 έως τις αρχές του 1921

Τα όπλα του Μεγάλου Πολέμου σίγησαν στις 11 Νοεμβρίου  1918, με την συνθηκολόγηση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας. Δύο μήνες αργότερα, στις 18 Ιανουαρίου 1919 ξεκίνησε στο Παρίσι η Διάσκεψη της Ειρήνης για τη διευθέτηση του μεταπολεμικού κόσμου. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Ελευθέριος Βενιζέλος, είχε ήδη συντάξει υπόμνημα με τις ελληνικές διεκδικήσεις. Μεταξύ αυτών ήταν και εδάφη στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας. Συγκεκριμένα διεκδικούσε μια περιοχή που οριζόταν από τη γραμμή που ξεκινάει προς βορρά απέναντι από την Τένεδο και προς νότο απέναντι από το Καστελλόριζο. Μέσα σε κατάσταση ρευστότητας και ενδοσυμμαχικών διενέξεων, δόθηκε η άδεια για την παρουσία ελληνικών δυνάμεων στη Δυτική Μικρά Ασία. Στις 15 Μαΐου 1919 ο ελληνικός στρατός συνοδευόμενος από τέσσερα ελληνικά και τρία αγγλικά αντιτορπιλικά αποβιβαζόταν στη Σμύρνη μέσα σε ατμόσφαιρα εθνικού ενθουσιασμού, γι’ αυτό που φαινόταν ως αρχή υλοποίησης της Μεγάλης ιδέας. Η μεγάλη περιπέτεια ξεκινούσε.

Από την πρώτη ημέρα, όμως, της ελληνικής παρουσίας στη Σμύρνη σημειώθηκαν αιματηρές συγκρούσεις και πράξεις αντεκδίκησης, προκαλώντας αλγεινή εντύπωση στους συμμάχους και προβληματισμό στην ελληνική πολιτική ηγεσία. Παράλληλα, ο τουρκικός στρατός στη Σμύρνη- περίπου 2000 πεζοί και 150 ιππείς- εγκατέλειψε τους στρατώνες και κατέφυγε στην ύπαιθρο, όπου άρχισε να οργανώνεται συσπειρώνοντας γύρω του τα υπολείμματα της τουρκικής χωροφυλακής και αρκετούς ένοπλους αγρότες. Τα ελληνικά στρατεύματα προέλασαν ανατολικά και βόρεια, επεκτείνοντας τη ζώνη κατοχής σε σημαντικές πόλεις, όπως το Αϊδίνι, η Μαγνησία, η Πέργαμος, το Αϊβαλί.

Ο Τούρκος στρατηγός Μουσταφά Κεμάλ, στέλεχος των Νεότουρκων και αρχηγός ενός επικίνδυνα διογκούμενου εθνικού κινήματος, οργάνωνε ένοπλα σώματα, ορίζοντας ως έδρα της επαναστατικής του κυβέρνησης την Άγκυρα και ακολουθώντας τακτική ανταρτοπόλεμου απέναντι στον τακτικό ελληνικό στρατό. Ο ελληνικός στρατός καταδίωκε τις ομάδες των Τούρκων άτακτων και εκτός της κατεχόμενης ζώνης, μετά από άδεια των Συμμάχων που κατόρθωσε να πάρει ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Η ελληνική στρατιωτική παρουσία στη Μικρά Ασία ενισχυόταν διαρκώς, ενώ το Φεβρουάριο του 1920 ορίστηκε γενικός διοικητής του ελληνικού στρατού Μικράς Ασίας ο στρατηγός Λεωνίδας Παρασκευόπουλος και το Γενικό Στρατηγείο μεταφέρθηκε από τη Θεσσαλονίκη στη Σμύρνη.

Η δυναμική, ωστόσο, των τούρκων εθνικιστών άρχισε σταδιακά να αλλάζει τα δεδομένα. Ανήσυχος ο Βενιζέλος προσπαθούσε να πείσει τους συμμάχους για την ανάγκη να συντριβεί το κίνημα του Κεμάλ, συνειδητοποιώντας ότι η Ελλάδα μόνη της δεν μπορούσε να λύσει το πρόβλημα και ότι υπήρχε κίνδυνος αφανισμού των χριστιανών της Μικράς Ασίας. Τα γεγονότα δεν θα τον διαψεύσουν. Τον Μάρτιο του 1920 οι Γάλλοι υφίστανται σοβαρή ήττα στην Κιλικία από τις τουρκικές εθνικιστικές δυνάμεις, οι οποίες σφαγιάζουν μερικές χιλιάδες Αρμενίων. Λίγους μήνες αργότερα τούρκοι εθνικιστές επιτίθενται εναντίον βρετανικού τάγματος στην Νικομήδεια. Οι Σύμμαχοι αντιλαμβάνονται ότι τα μόνα διαθέσιμα στρατεύματα είναι τα ελληνικά και στις 20 Ιουνίου 1920 επιτρέπουν την προέλασή τους. Ξεκινώντας από τη Σμύρνη ο ελληνικός στρατός, κατόρθωσε να καταλάβει την Φιλαδέλφεια, την Πάνορμο και την Προύσα. Στις 26 Ιουλίου τα ελληνικά στρατεύματα μπήκαν στην Αδριανούπολη της Ανατολικής Θράκης, ενώ στην Μικρά Ασία καταλαμβάνεται η στρατηγικής σημασίας πόλη Ουσάκ.

Στις θέσεις αυτές βρίσκει τα ελληνικά στρατεύματα η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών στις 10 Αυγούστου 1920. Τα ηπειρωτικά σύνορα της Ελλάδας θα έφταναν έως την Τσατάλτζα στα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης. Αναγνωριζόταν η ελληνική κυριαρχία τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, με την προσθήκη της Ίμβρου και της Τενέδου, ενώ η περιοχή της Σμύρνης παρέμενε κάτω από οθωμανική κυριαρχία, αλλά η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μεταβιβαζόταν στην ελληνική κυβέρνηση, για μια περίοδο πέντε ετών, μετά το πέρας της οποίας οι κάτοικοί της θα αποφάσιζαν με δημοψήφισμα αν θα επιθυμούσαν την προσάρτηση ή όχι της περιοχής στην Ελλάδα. Με άλλες συναφείς Διεθνείς Πράξεις παραχωρούνταν στην Ελλάδα η Δυτική Θράκη, ενώ προβλεπόταν η παραχώρηση των Δωδεκανήσων πλην της Ρόδου. Η Μεγάλη Ελλάδα των Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών γινόταν πραγματικότητα.

 Σίγουρος ο πρωθυπουργός για μια νέα εκλογική επιτυχία, που θα του εξασφάλιζε ο μέγιστος εθνικός θρίαμβος, προκήρυξε εκλογές για την 1η Νοεμβρίου.  Ο χάρτης της Ελλάδας των «δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» αποτελούσε το βασικό προεκλογικό υλικό των Φιλελευθέρων. Αλλά η αντιβενιζελική παράταξη, προβάλλοντας έναν εσωστρεφή πατριωτισμό σε ένα σημαντικό μέρος των Ελλήνων κουρασμένο από τους συνεχείς πολέμους, κατόρθωσε να αποσπάσει την πλειοψηφία των εδρών στο νέο κοινοβούλιο. 

Το αποτέλεσμα των εκλογών είχε άμεσο αντίκτυπο στη Συνθήκη των Σεβρών. Οι κυβερνήσεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας προειδοποιούσαν ότι δεν θα επικύρωναν τη Συνθήκη, εάν ο Κωνσταντίνος επέστρεφε στον ελληνικό θρόνο. Η νέα κυβέρνηση στην Αθήνα θα διενεργήσει το δημοψήφισμα για την επάνοδο του βασιλιά στα τέλη Νοεμβρίου. Ο Κωνσταντίνος θα επιστρέψει θριαμβευτικά και αυτό θα δώσει το πρόσχημα για τη μεταστροφή της πολιτικής των Συμμάχων απέναντι στην Ελλάδα.

Αλλά η βασική αιτία διαφοροποίησης ανάμεσα στους Συμμάχους δεν ήταν άλλη από την ραγδαία άνοδο του κεμαλικού εθνικισμού και τα νέα δεδομένα που αυτός δημιουργούσε για τα ζωτικά συμφέροντά τους στην περιοχή της Εγγύς Ανατολής. Οι Ιταλοί ήταν εξαρχής αντίθετοι στην ελληνική στρατιωτική παρουσία στη Μικρά Ασία. Οι Γάλλοι, έχοντας κυρίως οικονομικά συμφέροντα και βλέποντας ότι ο ελληνικό στρατός δεν ήταν σε θέση μόνος του να αντιμετωπίσει το κεμαλικό κίνημα, άρχισαν να προσανατολίζονται σε πολιτική λύση του ζητήματος. Η προοπτική μάλιστα σύγκλισης της Σοβιετικής Ένωσης με το κεμαλικό καθεστώς αποτελούσε έναν ακόμη  παράγοντα που ωθούσε σε αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών.

Η νέα ελληνική κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη χειρίστηκε το Μικρασιατικό Ζήτημα σαν να είχε ως μόνη επιλογή τη συνέχιση και κλιμάκωση των επιχειρήσεων. Στη στρατιωτική ιεραρχία προωθήθηκαν ευνοούμενοι του βασιλιά, όπως ο φιλομοναρχικός στρατηγός Αναστάσιος Παπούλας που αντικατέστησε τον Λεωνίδα Παρασκευόπουλο. Ο Κωνσταντίνος απέκτησε τον πλήρη έλεγχο των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη, που αποστολή τους πια έγινε να νικήσουν τον στρατό του Κεμάλ. Μέχρι και το Δεκέμβριο του 1920 οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού ήταν επιτυχείς, αλλά αυτός δεν μπόρεσε τελικά να προελάσει πέρα από τις γραμμές Προύσα- Εσκί Σεχίρ και Ουσάκ- Αφιόν Καραχισάρ. Στο μέτωπο της διπλωματίας, δύο συμμαχικές συνδιασκέψεις, στο Λονδίνο στις 18 Μαρτίου 1921 και στο Παρίσι τον Ιούνιο του ίδιου έτους, απέτυχαν να δώσουν πολιτική λύση στο ζήτημα, ενώ η ελληνική πλευρά προετοίμαζε τη μεγάλη θερινή επίθεση προς την Άγκυρα.

Τα αδιέξοδα και το τέλος.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος συνοδευόμενος από τους πρίγκιπες Παύλο, Νικόλαο και Ανδρέα, τον πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη και τον υπουργό στρατιωτικών Νικόλαο Θεοτόκη ξεκίνησε για τη Σμύρνη στις 29 Μαΐου, ημερομηνία συμβολική και αμφίσημη, για να τεθεί επικεφαλής του ελληνικού στρατού. Ως στρατηγικοί στόχοι ορίστηκαν η κατάληψη της γραμμής Εσκί- Σεχίρ- Αφιόν Καραχισάρ, η κατάληψη της Άγκυρας και η καταστροφή του κύριου όγκου του κεμαλικού στρατού. Η επιχείρηση ξεκίνησε στις 25 Ιουνίου και βασίσθηκε στην ταχύτητα των μετακινήσεων και στη συντονισμένη δράση του Α’ και Γ’ Σώματος Στρατού. Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες ο ελληνικός στρατός κατέλαβε σχετικά εύκολα τη γραμμή Εσκί- Σεχίρ- Αφιόν Καραχισάρ. Επειδή, όμως, δεν επιτεύχθηκε ο δεύτερος στόχος, που ήταν η καταστροφή του κεμαλικού στρατού, αποφασίστηκε να συνεχιστεί η προέλαση προς την Άγκυρα. Παρά τις αντιρρήσεις που προέβαλαν έμπειροι επιτελείς, το σύνολο του ελληνικού στρατού κάλυψε τα 250 χιλιόμετρα που το χώριζαν από την Άγκυρα. Προελαύνοντας μέσα από το αραιοκατοικημένο οροπέδιο της Αλμυράς Ερήμου και αντιμετωπίζοντας ελάχιστη αντίσταση, έφθασε στις όχθες του Σαγγάριου ποταμού, 50 χιλιόμετρα πριν την Άγκυρα.

Στην κρίσιμη μάχη του Σαγγάριου αντιπαρατάχθηκαν τρία σώματα στρατού και μια ταξιαρχία ιππικού του ελληνικού στρατού συνολικής δύναμης 80.000 ανδρών, με 17 μεραρχίες πεζικού και 5 ιππικού του κεμαλικού στρατού, συνολικής δύναμης 72.000 ανδρών. Η «μεγαλυτέρα μάχη της νεωτέρας ελληνικής ιστορίας», όπως τη χαρακτήρισε ο Γεώργιος Αθανασιάδης- Νόβας, ο οποίος ακολούθησε τον ελληνικό στρατό στις επιχειρήσεις του Σαγγάριου ως πολεμικός ανταποκριτής των αθηναϊκών εφημερίδων «Πολιτεία» και «Αθηναϊκή» καθώς και της Σμυρναϊκής εφημερίδας «Θάρρος», θα διαρκούσε από τις 10 έως τις 29 Αυγούστου 1921.  Μπροστά στη ισχυρή τουρκική αντίσταση ο ελληνικός στρατός, χωρίς να ηττηθεί, αναγκάστηκε να καθηλωθεί και, λίγο αργότερα, να συμπτυχτεί στην προηγούμενη γραμμή Εσκί- Σεχίρ – Αφιόν- Καραχισάρ, για να μην αποκοπεί από τη γραμμή ανεφοδιασμού του. Οι δύο στόχοι, η κατάληψη της Άγκυρας και η συντριβή του κεμαλικού στρατού, δεν επιτεύχθηκαν. Το στρατιωτικό αδιέξοδο ήταν πλήρες και μόνο η διπλωματία θα μπορούσε να προσφέρει την όποια λύση.

Αλλά και στο πεδίο αυτό οι εξελίξεις δεν ευνόησαν την ελληνική πλευρά. Στις 20 Οκτωβρίου 1921 οι Γάλλοι υπογράφουν με τον Κεμάλ τη Συμφωνία της Άγκυρας, με την οποία ρυθμίζονταν οι λεπτομέρειες της οριστικής αποχώρησης των Γάλλων από την Κιλικία και αναγνωριζόταν η κυβέρνηση του Κεμάλ ως η μόνη νόμιμη κυβέρνηση της Τουρκίας. Οι προσπάθειες του έλληνα πρωθυπουργού Δημήτριου Γούναρη στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο του 1922, χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα, επιβεβαιώνουν το αδιέξοδο. Η Διασυμμαχική Συνδιάσκεψη, που συνήλθε στο Παρίσι τον Μάρτιο του 1922, υιοθέτησε πολύ σκληρούς για την
Ελλάδα όρους, οι οποίοι, όμως, απορρίφθηκαν πρώτα από την κεμαλική πλευρά, που ζητούσε την άμεση αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από τη μικρά Ασία.

Στην Αθήνα, εν μέσω οξύτατων οικονομικών προβλημάτων και διογκούμενης δυσαρέσκειας, η κυβέρνηση Γούναρη παραδίδει την εξουσία τον Μάιο του 1921 στον Νικόλαο Στράτο και έπειτα στον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη. Εν μέσω αντιδράσεων, η αρχηγία της Στρατιάς Μικράς Ασίας ανατίθεται στον αρχιστράτηγο Γεώργιο Χατζηανέστη. Στη Σμύρνη η οργάνωση «Μικρασιατική Άμυνα», από επιφανείς παράγοντες της πόλεις, αποτυγχάνει να υλοποιήσει το σχέδιο για τη δημιουργία αυτόνομου «Μικρασιατικού Κράτους» υπό την υψηλή επικυριαρχία του σουλτάνου. Η δήλωση της ελληνικής κυβέρνησης ότι θα προχωρήσει στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης δεν πείθει τους συμμάχους. Όλα πια οδηγούν στο μοιραίο τέλος.

Στις 13 Αυγούστου 1922 εκδηλώθηκε η τουρκική επίθεση στις θέσεις Αφιόν-Καραχισάρ και Τουλού Μπουνάρ. Μέσα σε μία ημέρα τα στρατεύματα του Κεμάλ πέτυχαν να διασπάσουν την ελληνική αμυντική γραμμή. Ο ελληνικός στρατός τράπηκε σε άτακτη γενική υποχώρηση. Ολόκληρα τάγματα και συντάγματα συλλαμβάνονται από τους Τούρκους με τις σημαίες και τους αξιωματικούς τους, ενώ άλλα τμήματα στρατού εξολοθρεύονται. Εξαίρεση αποτέλεσαν τα τμήματα του συνταγματάρχη Νικόλαου Πλαστήρα, των οποίων η υποχώρηση προς τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας εκτελέστηκε με υποδειγματική τάξη. Ο ελληνικός πληθυσμός της Μικράς Ασίας αφέθηκε στην τύχη του και την εκδικητική μανία των Τούρκων. Στις 26 Αυγούστου ολοκληρώθηκε η αποχώρηση του ελληνικού στρατού από τη Σμύρνη και την επομένη έμπαινε στην πόλη ο τουρκικός. Στις 31 Αυγούστου οι ελληνικές και οι αρμενικές συνοικίες τις πόλης παραδόθηκαν στις φλόγες, ενώ οι κάτοικοί τους αναζητούσαν, υπό την αυστηρή ουδετερότητα των συμμαχικών στρατευμάτων, τρόπο διαφυγής προς το Αιγαίο, για να γλιτώσουν την εκδικητική μανία και την ωμή βία των Τούρκων.

Οι διώξεις των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρά Ασία συνεχίστηκαν και το επόμενο διάστημα: Έφεσος, Αϊβαλί, Προποντίδα, Πόντος. Το φθινόπωρο του 1922 γράφεται ο τραγικός επίλογος μιας ιστορικής παρουσίας 3000 ετών του ελληνισμού στην Μικρά Ασία με την έλευση στην Ελλάδα περίπου 1.500.000 ελλήνων προσφύγων. Μια νέα σελίδα της νεοελληνικής ιστορίας ξεκινούσε.

Βιβλιογραφία:

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών.

Edward  Hale Bierstadt, Η Μεγάλη Προδοσία, εκδ. «Νέα Σύνορα»- Α. Α. Λιβάνη.

Ελευθέριος Βενιζέλος, Αρχείο της Π. Σ. Δέλτα, εκδ. Ερμής, Αθήνα 1988.

Λίνα Δούβη, Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, Η Μικρασιατική Καταστροφή 1922, εκδ. ΤΑ ΝΕΑ 2010.

Η εισήγηση του Χ. Δ. Χαραλαμπόπουλου, Επίτιμου Προέδρου της Εταιρείας Ναυπακτιακών Μελετών, στο «Χρονικό της Απελευθέρωσης της Ναυπάκτου», εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του εορτασμού της 186ης Επετείου της Απελευθέρωσης της Ναυπάκτου από το Δήμο Ναυπακτίας, το Σάββατο,18 Απριλίου 2015

 

Του Χαράλαμπου Δ. Χαραλαμπόπουλου

ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ 
ΤΗΣ  ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ
ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ


Κατά την παράδοση μέσα στο Φρούριο της Ναυπάκτου, όταν αυτό
ήταν Τούρκικο, ζούσαν μόνο Τούρκοι και ένας Έλληνας φούρναρης.

Οι Έλληνες ζούσαν εκτός των τειχών στο Μεγάλο και το Μικρό
Βαρούσι.

Όταν λοιπόν, έφυγαν οι Τούρκοι, όλοι ήθελαν να μπουν μέσα στα
τείχη για να ζήσουν με ασφάλεια. Τα καλύτερα όμως σπίτια τα πήραν οι
Σουλιώτες που είχαν τα άρματα. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Κίτσος Τζαβέλας
ήταν αρχηγός της πολιορκίας της Ναυπάκτου. Από απογραφή που έκανε
ο Αστυνόμος Παναγιώτης Κυρίτζης (12 Μαΐου 1829) βρέθηκαν 252
οικοδομές, ήτοι οικίες, τζαμιά, εργαστήρια, μαγαζιά. Από αυτές 71 είναι
ακατοίκητες και ερειπωμένες. Επίσης 68 είναι κατοικημένα τζαμιά,
μαγαζιά και εργαστήρια. Οι λοιπές 113 (108 για την ακρίβεια) κατανέμονται ως εξής:
35 Χιλίαρχος Κ. Τζαβέλας και λοιποί   Σουλιώτες
02 Νότης Μπότζαρης
03 Χαντζηχρήστος
20 Τακτικοί Στρατιώτες και Αξιωματικοί
09 Πεντακοσίαρχος Βέργης
15 Εντόπιοι
06 Αποθηκάριος
05 Αξιωματούχοι της πόλης
13 Διάφοροι χωρίς να αναφέρονται τα ονόματά τους
------
108
Οι Σουλιώτες δεν πήραν μόνο τα καλύτερα σπίτια, αλλά και τα
καλύτερα χωράφια. Από αναφορά (23 Ιουν. 1829) των προκρίτων της
Ναυπάκτου προς τον Αρχιφρούραρχον Ναυπάκτου Συνταγματάρχη Κόμη
Πιέρην διαφαίνεται η διαμάχη μεταξύ των κατοίκων της πόλης με τους
κατοίκους των χωριών της Επαρχίας Βενέτικου (Νότιας Ναυπακτίας). Ο
Διοικητής της Επαρχίας «απεφάσισε δημογέροντας και πληρεξουσίους διά
την Εθνικήν Συνέλευσιν από τα χωριά του Βενέτικου» και αγνόησε την
Μητρόπολη, όπως αναφέρουν, φαίνεται όμως ότι η διαφορά αυτή
διευθετήθηκε, γιατί λίγο αργότερα (5 Αυγ. 1829) οι πληρεξούσιοι στην
Εθνική Συνέλευση Ιωάννης Βλάχος (πρόγονος του Βλαχογιάννη) και
Θανάσης Μπουγάτζας (από Γαλατά) απευθύνονται στον Τοποτηρητή της
Κυβερνήσεως Αυγουστίνο Καποδίστρια με αναφορά τους και βάλλουν
μαζί κατά των Σουλιωτών. Γράφουν ανάμεσα στα άλλα:

«Οι υποφαινόμενοι πληρεξούσιοι της Επαρχίας Βενέτικου, της
πόλεως Ναυπάκτου, είμεθα επιφορτισμένοι παρ’ όλων των κατοίκων της
επαρχίας να αναφέρομε εις την εξοχότητά σας την καταφρόνησιν, την
αδικίαν και όσα άλλα άπειρα κακά δοκιμάζουν από εκείνους οι οποίοι
ήλθαν και εκατοίκησαν εντός του φρουρίου Ναυπάκτου, εκαταφρόνεσαν,
εκαταπάτησαν όλα τα δικαιώματα των πολιτών με μίαν λέξιν μόνον ούτως
θέλομεν, και προσπαθούν να τους αποκαταστήσουν είλωτας. Και
οικειοποιήθησαν το φρούριον αυτό ως να ήτον κτήμα εδικόν τους και όχι
ποτέ ως εθνικόν, το οποίον έθνος το έχει εξαγοράσει με το πολύτιμον αίμα
του και προσπαθούν τρόπον τινά να το αποκαταστήσουν άσυλον της
κακουργίας των ……»
Και η διαμάχη μεταξύ εντόπιων και Σουλιωτών συνεχίζεται και
στα τέλη του 1829 όταν ο λοχαγός Ιωάν. Τζαβέλας κατηγορείται ότι
εράβδισε τους Δημογέροντες Ιωάννη Βλάχο και Αναγνώστη Κίτζου.

Παρά τις δυσλειτουργίες μεταξύ των παλαιών και των νέων
κατοίκων, που μέχρι ενός ορίου είναι αναμενόμενες, εκείνο που πρέπει
να τονισθεί ιδιαίτερα είναι ο πόθος των Επαχτιτών για μόρφωση. Η
οικονομικοκοινωνική κατάσταση όμως στην Επαρχία Ναυπακτοβε-
νετίκου ήταν απελπιστική. Τα χωριά είχαν ερημωθεί και οι κάτοικοι, όσοι
γλίτωσαν από τα δεινά του πολέμου ζούσαν μέσα στη φτώχεια και την
δυστυχία, ενώ η γη έμεινε ακαλλιέργητη, πνιγμένη μέσα στ’ αγριόχορτα.

Εν τούτοις όμως, από τα πρώτα μελήματά τους ήταν η ίδρυση
σχολείου. Αγράμματοι αυτοί, ένιωθαν βαθιά μέσα τους την αξία των
γραμμάτων. Το φλογερό κήρυγμα του Πατροκοσμά, που χρόνια πριν
ετάραξε τη ναρκωμένη εθνική συνείδηση, «χτίζετε σχολειά», ήταν γι’
αυτούς τους πτωχούς, τους εξαθλιωμένους αγωνιστές που μόλις είδαν τον
ήλιο της λευτεριάς, ελπίδα και προσμονή για ένα φωτεινότερο μέλλον.

Από αναφορά (28.10.1829) του Διοικητή Ναυπάκτου και
Βενετίκου Ι. Τομπακάκη πληροφορούμαστε:

«Ο εκλαμπρότατος Πληρεξούσιος Τοποτηρητής της Α. Εξοχότητος
εσύστησεν εις το φρούριον της Ναυπάκτου ελληνικόν διδάσκαλον τον
κύριον Ιωάννην Χρυσοβέργην, άνδρα ικανόν τοιούτου επαγγέλματος και
χρηστοήθη, έχοντα μαθητάς 15, του οποίου τον μισθόν επλήρωνεν εξ ιδίων
του ανά γρόσια 150 το μήνα, διότι οι κάτοικοι της Ναυπάκτου, συνιστά-
μενοι μόλις από 20 οικογενείας, δεν είχον πόρον τινά διά να τον
συστήσουν, όστις μετά παρέλευσιν δέκα πέντε ημερών της συστήσεώς του
επλήρωσε το κοινόν χρέος, και προς το παρόν υστερούνται διδασκάλου.
Κανέν μέσον οι κάτοικοι της επαρχίας ταύτης δεν έχουν, διά του οποίου,
προσφέροντες εκ προαιρέσεως, να συνδράμωσιν εις την σύστασιν τοιούτων
καταστημάτων, επειδή όλοι υστερούνται και αυτού του πόρου της ζωής
των, πολλώ μάλλον να συνεισφέρωσι».
Ο Χρυσοβέργης καταγόταν από την Μεγάλη Λομποτινά και
εδίδαξε στη Λιβαδιά, όπου το 1825 διετέλεσε και Γενικός Γραμματέας
της Επαρχίας. Χαρακτηρίζεται «ως κατά την καθ’ ημάς σοφίαν μέγας
Διδάσκαλος». Έξι γιοι του πολέμησαν ως αξιωματικοί στον Αγώνα από
τους οποίους τρεις «έπεσαν ενδόξως εις το πεδίον της μάχης». Από τους
λοιπούς ο Νικόλαος διετέλεσε πρώτος Δήμαρχος Λαμίας, ο Βασίλειος
Δικηγόρος και Δικαστής και ο Παντελής Βουλευτής επί Όθωνος.

Μετά τον θάνατο του Χρυσοβέργη «διά της συνδρομής πάλιν του
Εκλαμπροτάτου Πληρεξουσίου εσυστήθη διδάσκαλος ο κύριος Γεράσιμος
Δαφαράνας, Κεφαλληναίος, ανήρ άξιος του τοιούτου επαγγέλματος και
χριστοήθης έχων μαθητάς 14 πρωτοπείρους». (Αναφορά Διοικητή
Τομπακάκη 28.10.1829). Ο Δαφαράνας ανεχώρησε «βιασθείς από
αναγκαίες οικιακές του υποθέσεις» στις 22 Φεβρ. 1830.

Στις 16 Μαρτίου 1830 με διαταγή του Κυβερνήτη Ιωάννου
Καποδίστρια στον Έκτακτο Επίτροπο Δυτικής Ελλάδος Κ. Ράδον
γνωστοποιείται ότι αποστέλλεται διδάσκαλος ο Γεώργιος Χριστιανός.
Στις 8 Απριλ. 1830 ο Ράδος αναφέρει στον Κυβερνήτη ότι ο δάσκαλος
έφθασε εγκαίρως στην Ναύπακτο και «κατά δυστυχίαν δεν εύρηκε μήτε
σχολείον μήτε μαθητάς. Διά να μη μείνη αργός επί πολύ ηναγκάσθην τέλος
πάντων να διορίσω την επισκευή ενός τουρκικού ναού διά να χρησιμεύσει
εις διδασκαλείον». Πρόκειται για το Μπέη Τζαμί που βρισκόταν στην
σημερινή οδό Σταμ. Σταματίου κοντά στα Μποτσαραίικα. Μάλιστα
αναφέρει ο Ράδος «δεν υπάρχει σχολείον μήτε και εις αυτό το Μεσολόγγι».
Ο Χριστιανός που ήταν Ελληνοδιδάσκαλος και όχι αληλοδιδακτικός
απεχώρησε τον Αύγουστο του 1830.

Την 1η Οκτωβρίου του 1830 διορίστηκε δάσκαλος της «Ελληνικής
Δημοσίας Σχολής Ναυπάκτου» ο Ν. Κοντογούρης, ο οποίος εδίδαξε μέχρι
τις 24 του ίδιου μήνα, οπότε κατόπιν εντολής του Κυβερνήτη στάλθηκε
στην Αίγινα για να εκπαιδευθεί στην Αλληλοδιδακτική μέθοδο για 40
ημέρες. Ξαναγύρισε στη Ναύπακτο στις 25 Γενάρη 1831 και εδίδαξε
μέχρι τον Απρίλη του 1834, γιατί η πολιτεία καθυστερούσε επί δύο
χρόνια να του δώσει τους μισθούς του.
Αυτά ως προς την παιδεία

Η νεοΐδρυτη πολιτεία εφρόντισε για την ανέγερση και λειτουργία
ναών. Ο Διοικητής Ναυπάκτου Ι. Τομπακάκης σε αναφορά του
(28.10.1829) γράφει: «Καμμία εκκλησίαν ή ιερόν κατάστημα δεν
ευρίσκεται εις την επαρχίαν ταύτην, εκτός εις το Φρούριον της Ναυπάκτου
δι’ εξόδων του εκλαμπροτάτου πληρεξουσίου (του Αυγουστίνου
Καποδίστρια) επεσκευάσθη νεωστί εκκλησία επονομαζομένη Άγιος
Δημήτριος, η οποία πρώτον ήτο τζαμί». Πρόκειται για τον προηγούμενο
ναό που έδωσε την θέση του στον σημερινό. Κατά τον Τούρκο
Περιηγητή Εβλιά Τσελεπή ήταν το Τζαμί της Μεγάλης Πύλης, διότι εκεί
ήταν η Πύλη του Φρουρίου προς τα ανατολικά. Επίσης το 1830 κτίσθηκε
ο κοιμητηριακός Ναός της Αγίας Παρασκευής. Τέλη του 1830 διορίζεται
Διοικητής Ναυπάκτου, Βενετίκου, Κραβάρων και Αποκούρου με έδρα
την Ναύπακτο, ο Ιωάννης Λεονταρή Μελάς, από την ιστορική οικογένεια
Στρατηγόπουλων των Ιωαννίνων, οι οποίοι έλαβαν το παρωνύμιο Μέλας
ή Μελανιάς και από τις αρχές του 18ου αιώνα Μελάς. Από την πατριά
αυτή προέρχεται και ο Μακεδονομάχος Παύλος Μελάς.

Ο διοικητής Μελάς (1787 – 1833) παρέλαβε το αρχείο στις 8
Γενάρη 1831και την επομένη αποστέλλει αναφορά στον Αυγουστίνο
Καποδίστρια. Γράφει: «Ηξεύρω ότι την πόλιν της Ναυπάκτου από
καλοσύνην Σας την αγαπάτε και επιθυμείτε να καλλωπισθή και να είναι εις
κατάστασιν να προφυλάττη τους κατοίκους της από την ασθένειαν» και
υποβάλλει έξι προτάσεις για την οργάνωση και ανασυγκρότηση της
πόλης που συνέχισε να παρουσιάζει την μορφή ενός τουρκοχωριού. Στις
19 Γενάρη 1831 ο Αυγουστίνος απαντάει καταφατικά και ο Μελάς
υποβάλλει «Σχέδιον περί επιδιορθώσεως της πόλεως Ναυπάκτου» που
είναι περισσότερο λεπτομερειακό, ενώ οι προτάσεις του έχουν αυξηθεί
από έξι σε οκτώ.

Ας δούμε τις προτάσεις από τις οποίες μπορούμε να αντιληφθούμε
την κατάσταση της πόλης εικοσιένα μήνες από την απελευθέρωση:
α) Τα σαθρά και επικίνδυνα σπίτια και εργαστήρια ή να πωληθούν ή να
επιδιορθωθούν διά να μη καταντήσουν και αυτά εις ερείπια,
β) Να καθαρισθή όλη η πόλις από τας διαφόρους ακαθαρσίας και κόπρους
των ζώων, δι’ ων γέμει πάσα οικία και ερείπιον.
γ) Να ανοιχθούν τα προπολλού ήδη βουλωμένα κονδότα των χρειών διά να
καθαρισθούν αι ήδη πλημμυρισμέναι χρείαι.
δ) Να κατασκευασθούν πλησίον του φρουρίου τέσσαρες ή πέντε κοιναί
χρείαι διά τους εις την αγοράν καταλύοντας ξένους.
ε) Να κρεμνισθούν οι τοίχοι των ερειπίων και να συναχθεί εις εν μέρος η
πέτρα πλησίον της θαλάσσης α) διά να κυκλοφορεί ο αήρ ελεύθερος β) να
εκριζωθούν διάφορα νοσώδη χόρτα φυτρωμένα εις αυτά τα ερείπια και γ)
η πέτρα αύτη ημπορεί να χρησιμεύση εις δημοσίας οικοδομάς, αν η Σ.
Κυβέρνησις αποφασίση να οικοδομήση εις Π. Πάτρας, εις Καστέλλιον ή
και ενταύθα εις Ναύπακτον ή να πωληθή.
στ) Να επιδιορθωθούν οι δρόμοι της πόλεως εις τρόπον ώστε να
μετακομίζωνται τα φορτία εντός και εκτός της πόλεως με μονότροχα
αμάξια.
ζ) Να διορθωθή ο δρόμος από την ανατολικήν Πύλην μέχρι της
νεοκτισθείσης εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής, διά να ξηρανθή δι’ αυτού
ο του Ανατολικού προαστείου πλημμυρίζουσα από σεσηπότα και ρέοντα
νερά θέσις.
η) Να ανοιχθή είς χάνδαξ ολόγυρα εις το κοιμητήριον της διαληφθείσης 
εκκλησίας, διά να ρέουν τα νερά και να σήπονται ογλήγορα τα σώματα των
νεκρών, ως περί τούτων εις την Γραμματείαν της Θρησκείας ανεφέρθημεν.

Από την αναφορά πληροφορούμαστε ότι:
«εκ των προαστείων το μεν Ανατολικόν ήρχισε μεν να καλλωπίζεται με τας
οικοδομάς εργαστηρίων και οικιών, πλημμυρεί όμως από ικανά ιστάμενα
νερά, το δε Δυτικόν είναι κατεντημένον σχεδόν και αυτό εις ερείπιον και
επειδή γενικώς πάσα n πόλις γέμει από διαφόρους ακαθαρσίας»
γνωμοδοτεί με τις παραπάνω προτάσεις. 

Και τα χρήματα πως θα εξοικονομούνταν; Ο Μελάς είχε την απάντηση:
« … Δεν δύναμαι να προσδιορίσω την ποσότητα των χρημάτων, ήτις
αναγκαιοί δι’ όλας αυτάς τας εργασίας. Λέγω δε ότι όταν η Σ. Κυβέρνησις
ήθελε διορίση ένα καλόν επιστάτην και αφήση τους επιτοπίους πόρους της
πόλεως και επαρχίας ταύτης να εξοδευθώσιν εις αυτάς δι’ ένα ολόκληρον
μόνον  χρόνον υπό την άγρυπνον προσοχήν και δραστηριότητα της
Διοικήσεως ταύτης, ελπίζεται ότι η πόλις αύτη θέλει φθάσει εις κατάστασιν
ώστε και ευκατοίκητος να γενή και πολυάνθρωπος και τελευταίον ευτυχής.
Επειδή εις τον ενταύθα Φρούραρχον ευρίσκονται σχεδόν δέκα φορτηγά
ζώα, τα οποία τώρα στέκουν ανενέργητα ημπορούν και χρησιμεύουν εις
την εξαγωγήν της ύλης και να γίνη δι’ αυτού μεγάλη οικονομία». 

Άγνωστο εάν εφαρμόσθηκε το σχέδιο. Πάντως κάποιες ενέργειες
θα έγιναν, γιατί η πόλη παρουσίαζε θλιβερή εικόνα και ήταν επικίνδυνη
για την υγεία των κατοίκων της. Για την ιστορία ο Μελάς απεβίωσε το
1833, σε ηλικία 46 ετών.
Από αναφορά (1 Απρ. 1831) προς τον Κυβερνήτη των Δημογε-
ρόντων και των πολιτών και Γεωργών Ναυπάκτου, όπως υπογράφουν,
βλέπουμε ότι η διαμάχη μεταξύ Σουλιωτών και ντόπιων καλά κρατούσε
και το 1831. Γράφουν:
«Αφ’ ης ώρας ελευθερώθημεν από τον τυραννικόν ζυγόν άρχισεν ο
καθείς να καλλιεργεί την γην, διά να δυνηθή και το ταμείον να ωφελήση
και τον εαυτόν του. Όλα τα λοιπά μέρη της ελευθέρας Ελλάδος οι Γεωργοί
αισθάνθηκαν την γλυκύτητα της ελευθερίας και την αυστηρότητα των
νόμων.
Ημείς οι ταλαίπωροι ακόμη βασανιζόμεθα αδίκως και ίσως χωρίς
να το ηξεύρεις. Είχαμε χωράφια καλλιεργημένα επί Τουρκοκρατίας εις το
τζεφλίκι Δένδρον, τα επήρεν ο προσ. Αρχ. Τζαβέλας, είχαμε παρομοίως εις
το Ξηροπήγαδον τα επήρεν ο υιός Λάμπρου Βέικου και άλλοι. Ανοίξαμε
επέρσυ πέραν του Ποταμού, εφέτος μας τα παίρνουν οι λοιποί
στρατιωτικοί, ώστε καλλιεργημένην γην δεν μας αφίνουν σχεδόν ούτε
σπιθαμήν».

Στις 2 Αυγ. 1831 οι Δημογέροντες και οι πρόκριτοι της Επαρχίας
Βενετίκου ζητούν Πολιτάρχη με πέντε στρατιώτες, διότι η Επαρχία
«ενοχλείται από μερικούς κακοβόλους ληστάς». Έτσι φθάνουμε στην
επάρατη ημέρα της δολοφονίας του Κυβερνήτη που συνέβη στις 27 Σεπτ.
1831. Η Ναυπακτία εκφράζει τον αποτροπιασμόν της για τη δολοφονία
και στηρίζει την Τριμελή Διοικητική Επιτροπή.

Με τον θάνατο του Καποδίστρια έληξε μια περίοδος δημιουργίας
εκ του μηδενός ενός κράτους που να λειτουργεί υπέρ των πολιτών του.

Η Μετακαποδιστριακή περίοδος με εμφυλιοπολεμικά επεισόδια, τα
οποία επηρέασαν και τη Ναύπακτο οδήγησε στην απολυταρχία του
Όθωνα και των Βαβαρών.

Η Ναύπακτος έκανε κάθε φορά βήματα προόδου και ανάπτυξης
για να γράψει ο Λάμπρος Φράγκος στις αναμνήσεις του, ότι επί
δημαρχίας Δημητρίου Ι. Φαρμάκη (1883 – 1899): «Η πόλις ήλλαξεν όψιν∙
από Τουρκόπολη έγινε σχεδόν σύγχρονος πόλις».

Ο χαιρετισμός της Προέδρου του Σ.ΦΙ.Ν., κας Μαρίας Δρογγίτη, στην παρουσίαση του έργου του Γ.Αθάνα "Εκστρατεία Σαγγαρείου: ένας δημοσιογραφικός αίνος και θρήνος" και της ποιητικής του συλλογής "Αίνος και Θρήνος"

 

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας συμμετέχει στην παρουσίαση του βιβλίου του Γεωργίου Αθάνα:"Εκστρατεία Σαγγαρίου: Ένας δημοσιογραφικός αίνος και θρήνος" και ευχαριστούμε θερμά το ίδρυμα Μαρίας και Γεωργίου Αθανασιάδη Νόβα για την τιμή και την εμπιστοσύνη που μας έδειξε.

 Κάθε χρόνο διδάσκοντας την Αρχαία Ιστορία και προσπαθώντας να αντιληφθούν οι μαθητές την έννοια της ιστορικής συνέχειας και τη σημασία της γνώσης της ιστορίας, με τη βοήθεια του χάρτη, ακολουθούμε την εξής διαδρομή στο χώρο και στο χρόνο.

 Ξεκινάμε τον 11 π.Χ. αιώνα ,την εποχή του Α΄μεγάλου ελληνικού αποικισμού μαζί με τους Αιολείς, τους Ίωνες και τους  Δωριείς , ελληνικά φύλα, από την ηπειρωτική Ελλάδα. Περνάμε δια μέσου του Αιγαίου στα Μικρασιατικά παράλια. Ο τόπος παίρνει το όνομά τους..γίνεται Αιολική γη, Ιωνία.. τους παρακολουθούμε να ιδρύουν πόλεις.. Σμύρνη, Έφεσος, ΜΊλητος ..να γεννούν ποιητές, ιστορικούς, φιλοσόφους, επιστήμονες..τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο,  το Θαλή, τον Ηράκλειτο, τον Αρίσταρχο ,αλλά και το Σεφέρη..
Και η ερώτηση στους μαθητές είναι: πότε φεύγουν από εκεί; Αυθόρμητα απαντούν: Ποτέ ,γιατί να φύγουν; Ρίζωσαν, δημιούργησαν, προόδευσαν, πλούτισαν..Έτσι οι μαθητές ξαναβλέπουν το 1922 τους Ελληνες να ξαναπερνούν το Αιγαίο προς την αντίθετη κατεύθυνση αυτή τη φορά ,από εκεί που ξεκίνησαν......τρεις χιλιάδες χρόνια μετά και να ιδρύουν τη Νέα Ιωνία, τη Νέα Σμύρνη, τη Νέα Έφεσο...

  Η παρουσίαση  του βιβλίου έχει ιδιαίτερη σημασία και αξία, κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο γιατί αναφέρεται στη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, που αποτελεί τη σημαντικότερη σελίδα της νεότερης ιστορίας μας ,αλλά και γιατί με τη μορφή πολεμικών ανταποκρίσεων και το φωτογραφικό υλικό ,αποτυπώνει τα γεγονότα σαν να συμβαίνουν τώρα , και είναι γεγονός πως όσο ζει η μνήμη και οι ιστορία αποτυπωμένες, δεν υπάρχουν χαμένες πατρίδες, δεν υπάρχουν χαμένοι πολιτισμοί.

   Η Διδώ Σωτηρίου αφηγείται πως, όταν οι πρόσφυγες σε ένα καταυλισμό είχαν κοινή προέλευση, επιθυμούσαν  να ονομάσουν τη νέα τους πατρίδα με το όνομα της παλαιάς με την ιδέα, που είχαν και οι αρχαίοι ,ότι η πόλη δεν είναι τα τείχη και τα κτίρια ,αλλά οι ψυχές και το φρόνημα των ανθρώπων που την αποτελούν.

  Το ζητούμενο, λοιπόν , είναι η διατήρηση της ιστορικής μνήμης, όχι όμως μιας μνήμης επικριτικής που συντηρεί τα πάθη που γεννά ο πόλεμος, αλλά προσαρμόζοντας αυτό που λέει ο Πλάτωνας στον Πρωταγόρα "ου γαρ αν το πραχθέν αγένητον θείη", γιατί αυτό που έγινε, δεν μπορεί να το κάνει να μην έχει γίνει, αλλά χάριν του μέλλοντος ,πώς δηλαδή δε θα ξαναζήσουμε ανάλογες καταστροφές.
 
    Ας ενισχύσουμε, λοιπόν ,την ιστορική μνήμη παρακολουθώντας την παρουσίαση και δια βάζοντας το βιβλίο. Η αγάπη και η νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες έχει βέβαια πια για μας συναισθηματικό χαρακτήρα αλλά και χαρακτήρα μάθησης!
                                                                                              Σας ευχαριστώ